Σύρε να λάβα λίγο μαντό, γιατί ύστερα θα βέλα οι μπαλαμέ.
Και να λάβα και λίγο μας για να χαλιόν.
Να μη σε χαλιόν το ακέλ.
Πχιενέλα του μπαλαμού πόσα σταλέ θα ντέλα.
πήγαινε να πάρεις λίγο ψωμί, γιατί ύστερα θα έρθουν οι άνθρωποι.
Καί να πάρεις και λίγο κρέας για να φάμε.
Να μη σε φάει το σκυλί.πες του ανθρώπου πόσα χρήματα θα σου δώσει.
οι ντόρτηδες που μιλούσαν τα ντόρτικα , ήταν χαλκιάδες. Πολλοί τους παίζαν και κανένα όργανο – σουραύλι, βιολί, ντέφι κτλ., μερικοί μάλιστα το είχαν κύρια ή αποκλειστική τους δουλειά. Κτήματα δεν είχαν και ότι κέρδιζαν το γλεντούσαν.
Η καταγωγή τους είναι από το καρπενήσι . Τα 7/10 του λεξιλογίου έχει προέλευση ρόμα. Οι ίδιοι οι ντόρτηδες δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ρόμα και σύμφωνα με την μαρτυρία κάποιου γέρου ντόρτη των αρχών του προηγούμενου αιώνα, οι τουρκόγυφτοι καταλαβαίνουν τα ντόρτικα ενώ αντίθετα αυτός δεν καταλάβαινε τίποτα από την δική τους γλώσσα. Σε ερώτηση πώς άρχισαν να μιλιούνται τα ντόρτικα ο γέρος απάντησε πως < την βγάλαμε μοναχοί μας από τον προπαπούλη μας ακόμη.>
Τα ντόρτικα ήταν μία συνθηματική γλώσσα. Ήταν επιτακτική η ανάγκη μιάς μυστικής γλώσσας σε ένα βίαιο εθνικιστικό περιβάλλον που ωθούσε στον εξελληνισμό των ντόρτιδων και απειλούσε να τους αφομοιώσει πέρα για πέρα.
Sunday 24 April 2011
Thursday 14 April 2011
οι κοινωνικές ρίζες του αρχαίου θεάτρου
στα προϊστορικά χρόνια λέγονταν σκώμματα στις ιεροτελεστίες εναντίον των
εχθρικών φυλών σαν εκδηλώσεις εμπάθειας και μίσους
τα πειράγματα αυτά όσο περνούσε ο καιρός και τα φαλλικά έχαναν την
πρωτόγονη λατρευτική σημασία τους, έπαιρναν τοπικό χρώμα γιατί αντανακλούσαν
πια την ιδιωτική και δημόσια ζωή, δηλαδή τον κοινωνικό περίγυρο των χωρικών.
η μεταβολή αυτή έγινε κυρίως, όταν ιδρύθηκαν οι πόλεις και ήρθαν σε αντίθεση
με τις κώμες (χωριά), κοντολογίς, όταν σχηματίστηκαν οι κοινωνικές τάξεις.
οι ευγενείς όταν συντελέστηκε η κοινωνική διαφοροποίηση, για να κρατήσουν
στο ζυγό της εκμετάλλευσής τους, τους φτωχοαγρότες και τους αχτήμονες,
δεν μεταχειρίστηκαν μόνο βία εναντίον τους αλλά, δείχνοντας μίσος και
περιφρόνηση για αυτούς τους κόλλησαν και διάφορα εξευτελιστικά παρατσούκλια,
λ.χ κονίποδας, κατωνακοφόρους, κορυνηφόρους, θύτας, πελάτας. τους λέγανε ακόμη
και πενιχρούς, αμαθείς, αγενείς, ευτελείς, πένητας, φαύλους βανάσους κλπ.
την ίδια περιφρόνηση και μίσος αισθανόνταν για τους ευγενείς και οι φτωχοαγρότες ,
όμως στην αρχή αρχή δεν μπορούσαν να εκδηλωθούν. στα κρυφά κακολογούσαν βέβαια
τους ευγενείς, αλλά στα φανερά δεν αποτολμούσαν.
αυτό έγινε αργότερα όταν οι αγρότες απόχτησαν συνείδηση της δυναμής τους
και απόχτεισαν πολιτικά κόμματα.
αλλά στην πρώτη περίοδο της κοινωνικής διαφοροποίησης, οι φτωχοαγρότες και γενικά
οι καταπιεζόμενοι που άρχιζαν να ξυπνούν βρήκαν τρόπο για να εκδηλώσουν τα εχθρικά
τους αισθήματα προς την άρχουσα τάξη. βάφανε το πρόσωπό τους, ντύνονταν με
διαφορετικά ρούχα και βγαίνανε την νύχτα στους δρόμους του χωριού ξεσκεπάζοντας
τραγουδιστά -όπως ο εξάρχων των φαλλικών- όλες τις πομπές των ευγενών και
κατηγορώντας τους για κάθε βρομοδουλειά που είχαν κάνει. τους τα έψελναν δηλαδή από
την καλή.
τα πιό παλιά χρόνια στα ελευσίνια μυστήρια οι αγρότες, όταν περνούσαν οι επίσημοι
δηλαδή το αρχοντολόι μαζευόντουσαν κάπου και τους περιπαίζανε, γιατί είχα καταργήσει
την διονυσιακή λατρεία κι αναγνώρισαν, αντί του διονύσου, τη δήμητρα σαν θεά
της γεωργίας.
έτσι η αρχή είχε γίνει.
τα σκώμματα που αρχικά αποτελούσαν μέρος των φαλλικών και ήταν εκδήλωση μίσους
εναντίον των εχθρικών φυλών, αποτέλεσαν αργότερα, τα ιστορικά χρόνια, τον πυρήνα
του διασυρμού των ευγενών από μέρους των αγροτών. γιατί τώρα ο εχθρός δεν
ήταν εξωτερικός, δεν βρισκόταν δηλαδή στην αντίπαλη φυλή, αλλά εσωτερικός,
που βρισκόταν μέσα στην ίδια πολιτεία .(πόλεις και χωριά).
ο εχθρός αυτός γιά τον πολύ λαό, ήταν οι ευγενείς και για τους ευγενείς πάλι
οι φτωχοαγρότες και οι αχτήμονες.
από τα σκώμματα αυτά διαμορφώθηκαν υστερότερα οι σατιρικοί στοίχοι (ίαμβοι)
και σιγά σιγά κωμωδία.
από τον γιάννη κορδάτο
Saturday 9 April 2011
fela anikulapo kuti - φέλα κούτι
ο fela anikulapo kuti ήταν ο πρώτος περιώνυμος μουσικός της afrobeat, πολιτικός και επαναστάτης. το anikulapo σαν μεσαίο όνομα, το πρόσθεσε ο ίδιος και σημαίνει αυτός , που κουβαλάει θάνατο στο σακίδιο του. το πρώτο του μεσαίο όνομα ήταν ransome, που ήταν όνομα δούλου.
μυήθηκε στην πολιτική, από την επαναστάτρια των μαύρων πανθήρων, Sandra smith την οποία και ερωτεύθηκε όταν είχε πάει στην αμερική. Ίδρυσε μία κομμούνα στο σπίτι του την kalakuta republic ( στα σουαχίλι σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει αθεόφοβος) στο λάγος της νιγηρίας και την ανακήρυξε ανεξάρτητη περιοχή . η κομμούνα είχε και δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη για όλους και κατάλυμα για την μπάντα και αρκετούς φίλους και συγγενείς.
οι στοίχοι του με την πάροδο του χρόνου γινόντουσαν πολιτικοί ιδιαίτερα στο άλμπουμ zombie . στο άλμπουμ αυτό σατίριζε τους στρατιώτες που υπάκουαν τυφλά στις εντολές των ανωτέρων τους σαν ζόμπι. στις 18 φεβρουαρίου του 1977 οι στρατιώτες έκαναν έφοδο στην kalakuta , χτύπησαν, σκότωσαν και έκαψαν τα πάντα. ο fela ξυλοκοπήθηκε άγρια και η μάνα του εκπαραθυρώθηκε και υπέκυψε στα τραύματά της.
ο fela υπήρξε μεγάλος θαυμαστής και εραστής των γυναικών. το 1978 παντρεύτηκε 27 γυναίκες ακολουθώντας την αφρικάνικη παράδοση, που ορίζει ότι κάποιος από την κοινότητα πρέπει να παντρευτεί κάποια γυναίκα όταν αυτή βρίσκεται σε κίνδυνο για να την προστατέψει. Οι γυναίκες αυτές έκαναν τις δεύτερες φωνές και χόρευαν στην μπάντα του και μετά το κάψιμο της kalakuta και του στούντιο έμμειναν χωρίς δουλειά.
το shakara (oloje) με μετάφραση στα αγγλικά
to ba b'oni sakara pade if you meet a show off person
pasan to ma fi na e oje l'o nje the whip that he would use on you is called trifling
kini won se npe o what do they call it
shakara oloje ni show off trifler
[chorus]
shakara oloje ni show off trifler
shakara oloje ni o... show off trifler
we get the shakara man we get a show off man
we get the shakara woman we get a show off woman
shakara man, him go say, show off man will say
"i go beat you, I go nearly kill you" i will beat you. I will nearly kill you
na shakara it's a show off
"i go beat you, go beat am and get accident" i will beat you and beat him as if in accident
na shakara it's a show off
"you no know me" you don't know me
na shakara it's a show off
"wait make i commot my dress" wait let me remove my clothes
na shakara it's a show off
you see, even if you do nothing you see, even if you do nothing
na shakara oloje show off trifling
we get a song for that we have a song for that
we go sing am like this, we go sing: we sing it like this, we sing:
ah, ah ah, ah
ah ni, ah ni, ah ni... well, well. well
ma kan na e I will just beat you
ma kan na e pa I will beat you to death
Iwo ke, oti mo mi ni you? you don't know me yet
to ba to ko duro de mi o If you have gut wait for me
duro de mi ki'nbo so mi wait for me to take off my clothes
wa je baba nla iya iro ni o
ko le ja you will get father of beatings ,its a lie you can't fight
oje lo nyo, kini won se npe o It's trifling, what do they call it?
[chorus]
shakara oloje ni show off trifler
shakara oloje ni o... show off trifler
the shakara woman the show off woman
tell her I say, "my dear I like you" tell her I say, "my dear I like you"
she go say, "e like you? who you like?" she would say, he likes you? who do you like?
"come on jare, look at this man" "come on now ,look at this man"
"why you come from self?" "where do you coma from"
"I be near you, no touch me o" I'm I near you, don't touch me
ah, you see, she wan you ah, you see, she wants you
na shakara It's a show off
we call am shakara oloje we call that show off trifling
we get a song for that we have a song for that
we sing am like this, we go sing: We sing it like this, we sing:
ah, ah ah, ah
ah ni, ah ni, ah ni... well, well, well,
to ba f'owo kan mi If you touch me
to ba f'owo kan mi If you touch me
Jowo fi mi sile please, leave me
tabi ki lo nse e or, what is wrong with you?
o m'egbe ni, nibo loti jawa don't you know your age mate? where are you from?
nibo loti jawa from where do you come?
nibo loti jawa to lokun lorun from where do you come with no thinking hat
emi pelu re ko not you and I
Iro ni o, o fe se o oje lon'yo It's a lie, she wants to do , just trifling
kini won se npe o what do they call it
[chorus]
shakara oloje ni show off trifler
shakara oloje ni o... show off trifler
Monday 4 April 2011
ζαν πωλ μαρά: η νομιμότητα της εξέγερσης
jean - paul marat ζαν πωλ μαρά: η νομιμότητα της εξέγερσης
(από τον φίλο του λαού, νο 34,
10 του νoέμβρη 1789)
οι συνεσταλμένοι πολίτες, οι άνθρωποι που αγαπούν την ησυχία τους, οι ευτυχισμένοι τούτου του αιώνα, οι βδέλλες του κράτους και όλοι οι απατεώνες που ζουν από τις δημόσιες καταχρήσεις, δεν φοβούνται τίποτα περισσότερο από τις λαϊκές εξεγέρσεις: έχουν σαν σκοπό να καταστρέψουν την ευτυχία τους φέρνοντας μία καινούργια τάξη πραγμάτων.
έτσι ξεσηκώνονται ασταμάτητα ενάντια στα ζωντανά κείμενα, στους ορμητικούς λόγους, με μία λέξη, ενάντια σε κάθε τι που μπορεί να κάνει τον λαό να νιώσει την αθλιότητά του και να του θυμίσει τα δικαιώματά του.
αυτή είναι η ηθική των ανθρώπων που διαμορφώθηκαν μέσα στην αξιοπρέπεια και την ισχύ. Μπροστά στις καταχρήσεις της εξουσίας και εγκλήματα της τυραννίας, δεν ξέρουν να μιλούν για άλλο, παρά για τον κατευνασμό του λαού, δεν ασχολούνται παρά με το πώς θα τον εμποδίσουν ν αφήσει να ξεσκεπάσει την δίκαιη οργή του. γι αυτά έχουν σοβαρούς λόγους. κι επιπλέον ένα πρόσχημα κατάλληλο για να εντυπωσιάζει τους στενόμυαλους, που όμως αφήνει ανεπηρέαστους τους μορφωμένους. εννοώ τις τραγικές σκηνές που συνοδεύουν σχεδόν πάντα τις εξεγέρσεις.
όσος κ αν είναι ο τρόμος που γεμίζει την ψυχή τους και που προσπαθούν να τον μεταδώσουν και στην ψυχή ων άλλων, να μερικές σκέψεις που μπορούν να καθησυχάσουν τα συνετά πνεύματα.
πρώτα από όλα ο λαός δεν ξεσηκώνεται παρά μόνο όταν η τυραννία τον σπρώξει στην απελπισία. πόσα και πόσα δεινά δεν υποφέρει πριν αποφασίσει να πάρει εκδίκηση! και η εκδίκησή του είναι πάντοτε δίκαιη ως προς την αρχή της, ανεξάρτητα αν δεν είναι πάντα διαφωτισμένη ως προς τα αποτελέσματά της, ενώ η καταπίεση που υφίσταται ο λαός πηγάζει πάντα από τα εγκληματικά πάθη των τυράννων του.
και έπειτα, μπορεί να γίνει σύγκριση ανάμεσα στον μικρό αριθμό των θυμάτων που θυσιάζει δίκαια ο λαός στην διάρκεια μιάς εξέγερσης, και στο αναρίθμητο πλήθος των υπηκόων που ο δεσπότης καταδικάζει στην αθλιότητα, ή θυσιάζει στην οργή, την απληστία, την φιλοδοξία, τα άνομα πάθη του; τι είναι οι λίγες σταγόνες αίμα που έκανε να κυλίσει ο λαός στη διάρκεια τούτης της επανάστασης προκειμένου να ξαναβρεί την λευτεριά του , σε σύγκριση με τους χειμάρρους του αίματος που έχυσε ένας τιβέριος , ένας νέρων , ένας καλιγούλας, ένας καρακάλας κι ένας κόμμοδος; σε σύγκριση με τους χειμάρρους (αίματος) που προκάλεσε η μυστικιστική μανία ενός καρόλου του 9ου, ή η ένοχη φιλοδοξία ενός λουδοβίκου του 14; τι είναι τα λίγα σπίτια που λεηλατήθηκαν μέσα σε μία ημέρα πόα τον λαό εμπρός στις λεηλασίες που έχει υποστεί ολόκληρο το έθνος εδώ και δεκαπέντε αιώνες από τις τρείς φυλές των βασιλιάδων μας; τι είναι μερικά άτομα που έχασαν την περιουσία τους εμπρός σε ένα δισεκατομμύριο των ανθρώπων που ξεγυμνωθήκαν από τους φοροεισπράκτορες, τους βρικόλακες, τους δημόσιες διασπαθιστές;
ας βάλουμε κατά μέρος κάθε προκατάληψη κι ας δούμε.
η φιλοσοφία προετοίμασε , ξεκίνησε και ευνόησε την παρούσα επανάσταση. αυτό είναι αναμφισβήτητο. αλλά δεν αρκούν μόνο τα κείμενα. Χρειάζονται και έργα. σε τι άλλο οφείλουμε την ελευθερία μας αν όχι στις εξεγέρσεις;
μια λαϊκή εξέγερση , στα ηλύσια πεδία, είναι που ξύπνησε την εξέγερση ολόκληρου του έθνους. αυτή έριξε τη βαστίλλη , διαφύλαξε την εθνοσυνέλευση, έκοψε τον δρόμο στην συνομωσία, απότρεψε την λεηλασία του παρισιού, εμπόδισε να το κάνει στάχτη η φωτιά και να πνιγούν οι κάτοικοί του στο αίμα τους.
μια λαϊκή εξέγερση , στην καινούργια αγορά, σταμάτησε τη δεύτερη συνομωσία, εμπόδισε τη φυγή του βασιλικού οίκου και απότρεψε τους εμφύλιους πολέμους που θα ήταν τα βέβαια επακόλουθα.
….. παρακολουθήστε τις εργασίες της εθνοσυνέλευσης, θα βρείτε ότι δεν ενεργοποιήθηκε παρά μόνον έπειτα από κάποια λαϊκή εξέγερση, ενώ σε περιόδους ηρεμίας και ασφάλειας η αηδιαστική παράταξη δεν έχασε ποτέ την ευκαιρία να παρεμβάλλει εμπόδια στο σύνταγμα, ή να περάσει ολέθρια διατάγματα.
ο jean - paul marat ζαν πωλ μαρά ήταν επαναστάτης στη γαλλική επανάσταση συγγραφέας και ιακωβίνος ,δολοφονήθηκε από μία φτωχή νεαρή αριστοκράτισσα. ο μαρά δεν είχε πατρίδα. γεννήθηκε στην ελβετία από ελβετίδα μάννα και μετανάστη σαρδήνιο πατέρα . γυρόφερνε ανάμεσα σε ελβετία ολανδία αγγλία και γαλλία.
ο φίλος του λαού ήταν η εφημερίδα-επαναστατικό έντυπο- που εξέδιδε ο μαρά. είχε λόγο απλό και καθημερινό. διώχθηκε και για ένα διάστημα κυκλοφορούσε παράνομα. έβγαλε μέσα σε μία τριετία χίλια συνολικά φύλλα
Subscribe to:
Posts (Atom)